Họa sĩ Lê Văn Đệ

Nghệ danh: Celso-Léon Lê Văn Đệ
Năm sinh: 28/08/1906 tại Bến Tre
Năm mất: 16/03/1966 tại Sài Gòn
Phong cách nghệ thuật: tranh lụa, tranh sơn dầu, bích họa
Các tác phẩm chính: Rừng nhiệt đới Việt Nam, Nắng hè, Trong gia đình, Ba cậu bé, Thiếu nữ, Thánh nữ bồng Thánh trẻ hài nhi

Ngay từ thời còn ngồi trên ghế nhà trường trung học, ông đã được bạn bè ngợi ca về tài vẽ nhanh và đẹp. Năm 1925, sau khi tốt nghiệp trung học, ông thi vào Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, Hà Nội và đỗ thủ khoa. Trong những năm theo học ở Trường Cao đẳng Mỹ thuật, ông luôn được xếp vào hạng sinh viên xuất sắc của trường. Đến năm 1930, Lê Văn Đệ tốt nghiệp thủ khoa và được ghi nhận là họa sĩ sở trường về thể loại tranh lụa, tranh sơn dầu và bích họa.

Năm 1931, Lê Văn Đệ được học bổng của Hội SAMPIC sang học tại Trường Cao đẳng Quốc gia Mỹ thuật Pháp ở Thủ đô Paris. Trong thời gian học tại Paris, nhiều tác phẩm của ông đã gây được sự chú ý trong giới nghệ thuật. Năm 1933, ông đoạt được giải nhì cho hội họa do Hội Nghệ sĩ quốc gia Pháp tổ chức với 3 tác phẩm “Bà thầy bói”, “Trên sân ga Montparnasse”, “Thiếu nữ điểm trang”. Tranh ông được chọn triển lãm tại phòng số 1 – một gian phòng dành cho những tài năng xuất sắc chọn từ 5.000 họa sĩ các nước. Có hơn 40 tờ báo Pháp lúc bấy giờ đã đề cập đến tác phẩm của ông (theo Đông Dương tuần báo). Trong cuộc triển lãm Nghệ sĩ quốc gia Pháp năm 1934, Bộ Văn hóa Pháp đã chọn mua ngay một bức tranh “Trong gia đình” của ông để treo ở Bảo tàng Mỹ thuật Luxembourg.

Năm 1938, ông trở về đất mẹ và tiếp tục nghiên cứu về hội họa dân tộc và hội họa phương Đông. Bức tranh “Thiếu nữ ngủ ngày” của ông là một tác phẩm nổi tiếng thời bấy giờ.

Năm 1942, ông tập hợp các nghệ sĩ tài danh thời bấy giờ, thành lập đoàn Nghệ thuật An Nam, tổ chức nhiều cuộc triển lãm nổi tiếng, và các tác phẩm của ông đã thu hút sự chú ý của mọi người tại liên hoan phim quốc tế lần thứ nhất, như bức tranh lụa “Rèm thưa”, “Mẫu Tử”…được tổ chức tại Triển lãm Nghệ thuật Vườn Tao Đàn Sài Gòn. Nhiều nghệ sĩ đàn em của ông cũng rất tích cực như Nguyễn Gia Trí, Tô Ngọc Vân, Trần Văn Cẩn.

Năm 1945, ông đã trang trí lễ đài trong Lễ Tuyên ngôn Độc lập của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Ông cũng là người đã sơn lại lá quốc kỳ vàng ba sọc để trình lên Quốc vụ khanh Bảo Đại chọn lá cờ Việt Nam trong số một số lá cờ. Quốc kỳ được chính phủ Nguyễn Văn Xuân công bố vào ngày 2/6/1948.

Năm 1954, với việc thành lập Học viện Mỹ thuật Quốc gia Sài Gòn, ông được chính phủ Việt Nam Cộng hòa bổ nhiệm làm hiệu trưởng của trường. Ngôi trường này đã đào tạo ra nhiều họa sĩ nổi tiếng ở miền nam như Lê Thành Nhơn, Đỗ Quang Em.

Ông mất tại Sài Gòn ngày 16 tháng 3 năm 1966. Để tưởng nhớ và ghi nhớ công lao đóng góp của ông, Học viện Mỹ thuật Sài Gòn đã dựng tượng chân dung trong khuôn viên sân trường do nhà điêu khắc Lê Thành Nhơn thực hiện (1973).

Sau năm 1975, bức tượng bị phá bỏ nhưng hiện vẫn được lưu giữ tại Bảo tàng Mỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh.

Một số tác phẩm tiêu biểu của Họa sĩ Lê Văn Đệ