Frank Gehry- 2/3 cuộc đời gắn với những công trình uốn éo

Frank Owen Gehry sinh năm 1929 tại Toronto, Canada, hiện tại ông đã chuyển đến sinh sống và làm việc tại Mỹ. Gehry sinh ra trong một gia đình người Do Thái gốc Ba Lan. Bố ông làm nghề buôn bán vật liệu, mẹ là một một người yêu âm nhạc. Những đặc điểm gia đình đó sẽ góp phần tạo dựng nên sự nghiệp của ông sau này. Thời trẻ, Gehry được các bạn cùng trường gọi là “Cá”, sau đó Frank Owen Goldenberg đổi tên thành Frank Owen Gehry vào năm 1954. Hiện nay, ông mang quốc tịch Mỹ.

Từ 1949 đến 1951, ông theo học tại trường Đại học Nam California (University of Southern California) và trường Đại học Los Angeles (1949-1951) và học thiết kế đô thị tại trường Đại học Harvard từ 1956 đến 1957. Ông nhận giải thưởng Pritzker năm 1989, giải thưởng thường niên danh giá nhất trong ngành kiến trúc, giải do Quỹ Hyatt tổ chức nhằm vinh danh một kiến trúc sư cùng những đóng góp của họ cho ngành kiến trúc. Vào năm 1999, ông được trao tặng huy chương vàng AIA bởi Hội kiến trúc sư Hoa Kỳ (American Institute of Architects, AIA). Frank Gehry có mặt trong danh sách 10 kiến trúc sư “định hình” thế giới.

Chắc chắn trong 9 thập kỷ những gì ông nhận được ngoài tiền bạc, danh tiếng thì còn có cả đam mê, khát khao với những công việc mới, ý tưởng mới, còn khỏe là còn cống hiến. Gehry có đủ tiếng nói và địa vị để có thể chọn khách hàng cho mình, ông ấy luôn mong muốn được làm việc với các nghệ sĩ, doanh nhân.

Thực sự ông đã gắn bó với kiến trúc cả một quãng đường dài

Khi công việc đã đủ để khiến gia đình có một cuộc sống sung túc, thứ ông tìm kiếm là một thứ gì đó mới lạ, và tính từ mà mọi người mường tượng về công việc của ông là lớn, trừu tượng, lạ, thời gian quá dài hoặc hô biến chúng thành những khối cubic giống như Joseph Magnin Store 1968 ở Costa Mesa hay Danzinger Studio năm 1964 ở phía Tây kinh đô điện ảnh Hollywood.

Ông rời khỏi Los Angeles, mang tiếng tăm xây dựng những tòa cao ốc kỳ dị, tạo nên những tin đồn hài hước ở bờ Đông.

Đỉnh cao là trung tâm thương mại Santa Monica Place(1980), công trình điển hình cho những vật liệu và hình thức mà ông thiết kế và sử dụng năm 1980: hàng rào ngăn cách bãi đỗ xe, biển chỉ đường cho cao tốc liền kề, trục xoay, gian hàng mở, đánh dấu cầu thang và thang máy.

Dần dần Gehry giảm tải công việc, chỉ còn quanh quẩn làm việc với vài nghệ sĩ và tham gia trị liệu căn bệnh của mình. Ông chú ý vào những chi tiết nhỏ nhặt nhất, thậm chí đến từng chiếc đinh ghim tạo nên những cômg trình. Vật liệu chính ông sử dụng là vách kim loại và ván gỗ ép, hợp nhất cấu trúc công trình của khu dân cư và kiến trúc công nghiệp thành những tác phẩm nghệ thuật mà ông ấy hài lòng. Năm 1978, căn nhà ông xây dựng cho gia đình lọt vào mắt xanh của các nhà phê bình kiến trúc và môi giới quyền lực như Philip Johnson.

Một chút khác lạ để trở nên quan trọng hơn, ông quyết định thiết kế lại ngôi nhà bằng cách bọc chúng với những vật liệu rẻ tiền như ván ép, tôn kim loại và thủy tinh do vào lúc bấy giờ ông vẫn còn là một kiến trúc sư chưa nổi tiếng, điều kiện kinh tế không cho phép ông được bay xa hơn cùng những ý tưởng của mình.

Điểm nhấn căn nhà trong thiết kế của ông mang tính đột phá đến từ sự thử nghiệm vật liệu mới, đặc biệt là hàng rào và lớp bao bọc bên ngoài căn nhà gỗ vốn dĩ trước đó vẫn rất quen thuộc và bình thường nằm khiêm tốn giữa khu phố dân cư. Ban đầu, ngôi nhà mới đã vấp phải sự phàn nàn từ những người dân sống xung quanh do nó khác lạ, có lẽ quá khác lạ đến mức làm ảnh hưởng đến cảnh quan chung của cả khu phố. Tuy nhiên chính ngôi nhà nhỏ tại Santa Monica đã tạo nên một bước ngoặt trong ngành kiến trúc sau này.

Sách từ vựng về ngành kiến trúc đã giới thiệu về ngôi nhà vào năm 1978 như một sự cân bằng chính xác đến từ từng phần cho đến toàn cảnh, từ sự thô ráp đến tinh tế, giữa cái mới và nét xưa cũ vốn có từ ngôi nhà gỗ màu hồng – chính căn nhà nhỏ ấy đã trở thành nguồn cảm hứng cho một thế hệ các kiến trúc sư sau đó tại Los Angeles cũng như toàn nước Mỹ. Ngôi nhà giúp đặt nền tảng khi biến Los Angeles trở thành thành phố sôi động nhất nước Mỹ trong quá trình đổi mới với nhiều xu hướng kiến trúc táo bạo. Chính ngôi nhà đã thực sự nâng danh tiếng kiến trúc sư Frank Gehry lên một tầm cao mới, giúp ông lưu lại những dấu ấn của mình cùng nhiều tuyệt tác nghệ thuật hơn cho ngành kiến trúc không chỉ tại đất nước Hoa Kỳ mà còn trên thế giới.

Nhân kỷ niệm sinh nhật lần thứ 90 của KTS Frank Gehry, cùng nhìn lại những dấu ấn của ông cho Kiến trúc thế giới.

Phòng hòa nhạc Walt Disney, California

Nằm trên đại lộ South Grand thuộc khu trung tâm thành phố Los Angeles, bang California, Phòng hòa nhạc Walt Disney là tổ hợp gồm ba khán phòng, đây là một công trình dành cho các hoạt động nghệ thuật với lối kiến trúc vô cùng quyến rũ.

Ấn tượng đầu tiên tấn công thị giác du khách là thiết kế phức tạp và chói lòa dưới ánh nắng ban ngày do kết cấu bên ngoài chủ yếu được làm từ thép không gỉ, bề mặt có độ bóng cao như một tấm gương mờ. Mang hình dáng một chiếc thuyền khổng lồ với những cánh buồm no gió, công trình như con thuyền khổng lồ đang băng băng xẻ dọc khu vực trung tâm thành phố Los Angeles sầm uất. Các đường vặn xoắn, những đường uốn lượn bên cạnh thiết kế ấn tượng như chơi đùa cùng ánh sáng một cách thông minh, tất cả làm nổi bật lên công trình phòng hòa nhạc rực rỡ.

Thiết kế không chỉ gây kinh ngạc từ hình dáng bên ngoài mà nội thất bên trong phòng hòa nhạc Walt Disney cũng được trau chuốt đến từng chi tiết. Trong khi tường và trần khán phòng được làm từ gỗ Linh Sam thì sàn phòng được làm bằng gỗ Sồi giúp cung cấp một môi trường âm thanh lý tưởng đến tuyệt vời đến người thưởng thức. Khán phòng hòa nhạc chính với sức chứa 2.265 chỗ ngồi được thiết kế có độ dốc cao, các dãy ghế ôm sát lấy sân khấu như cố gắng kéo khán giả đến gần hơn với sân khấu, thậm chí ở một số dãy ghế, khán giả dường như có thể thưởng thức âm nhạc theo từng động tác từ các nhạc công đang biểu diễn bên trên sân khấu.

Tòa cao ốc 8 Spruce Street

Nếu bờ Tây có Phòng hòa nhạc Walt Disney, thì Frank Gehry cũng đồng thời khắc tên mình lên một tác phẩm không kém phần nổi bật ở bờ Đông, tòa cao ốc 8 Spruce Street. Được thiết kế theo lối kiến trúc Deconstructivism, trường phái kiến trúc mà kiến trúc sư Frank Gehry theo đuổi trong suốt sự nghiệp và dường như ông luôn tìm thấy nguồn cảm hứng sáng tạo cho riêng mình cùng lối kiến trúc nơi ông có thể tạo nên những công trình với mặt tiền luôn tạo nên chất kích thích, lôi cuốn đến khó dự đoán cùng sự hỗn loạn mang đầy tính sắp đặt.

Mặt ngoài tòa cao ốc 8 Spruce Street được ốp 10.500 tấm nhôm đơn lẻ và gần như tất cả đều có hình dáng khác nhau để tạo nên một bề mặt ngoài uốn lượn như những con sóng rồi đột ngột gấp khúc thành những đường cong nhô hẳn lên chạy suốt dọc các khối nhà của công trình. Tòa nhà với bề mặt thay đổi liên tục thật sự như một đòn tấn công vào những chuẩn mực vốn có từ các công trình xung quanh. Tòa cao ốc như càng nổi bật hơn tất cả các công trình ấy trên nền trời bởi chất liệu bóng mờ cùng màu xám sáng mà các tấm nhôm đem đến, đặc biệt là vào những ngày ánh nắng chói chang tràn ngập thành phố New York. Nhờ vào phương pháp thiết kế trên máy vi tính, kỹ thuật đã từng được kiến trúc sư Frank Gehry sử dụng trong quá trình thiết kế Bảo tàng Guggenheim tại thành phố Bilbao, Tây Ban Nha hơn một thập kỷ trước đó, chính phương pháp này đã giúp ông có khả năng thiết kế nên các tấm nhôm gần như khác nhau với mức chi phí hợp lý.

Bảo tàng Guggenheim Bilbao,Tây Ban Nha

Bảo tàng được tích hợp hoàn toàn vào bối cảnh đô thị; mở ra các hình dạng nối đá; thủy tinh và titan trên một không gian rộng 32.500 mét vuông dọc theo sông Nervión; ở trung tâm công nghiệp cổ của thành phố; trong khi khiêm tốn từ cấp độ đường phố; nó là ấn tượng nhất khi nhìn từ sông.

Với tổng số 24.000 m2 (260.000 sq ft); trong đó 11.000 m2 (120.000 sq ft) dành riêng cho không gian triển lãm. 11.000 m2 không gian triển lãm được phân phối trên 19 phòng trưng bày, mười trong số đó theo một kế hoạch trực giao cổ điển có thể được xác định từ bên ngoài bằng đá hoàn thiện. Chín phòng trưng bày còn lại có hình dạng bất thường và có thể được xác định từ bên ngoài bằng các dạng hữu cơ xoáy và lớp bọc titan. Phòng trưng bày lớn nhất rộng 30 mét và dài 130 mét (98 ft × 427 ft).

Dancing House, Cộng Hòa Séc

Phong cách này được gọi là kiến trúc deconstructivist (kiến trúc “baroque mới” cho nhà thiết kế) do hình dạng khác thường của nó. Hình dạng “nhảy múa” được hỗ trợ bởi 99 tấm bê tông; mỗi hình dạng và kích thước khác nhau. Trên đỉnh của tòa nhà là một cấu trúc kim loại xoắn lớn có biệt danh là Mary ‘.

Ở giữa một quảng trường của các tòa nhà từ thế kỷ mười tám và mười chín, Dancing House có hai phần chính. Đầu tiên là một tháp thủy tinh hẹp một nửa chiều cao của nó và được hỗ trợ bởi các cột trụ cong; thứ hai chạy song song với sông và được đặc trưng bởi các đường gợn sóng nhấp nhô và cửa sổ không bằng phẳng.

Thiết kế này được điều khiển chủ yếu bằng cách cân nhắc thẩm mỹ: cửa sổ căn chỉnh sẽ cho thấy rằng tòa nhà có hai tầng nữa, mặc dù nó có cùng chiều cao với hai tòa nhà thế kỷ 19 liền kề. Các cửa sổ có khung hình nhô ra, chẳng hạn như những bức tranh; như các thiết kế có một hiệu ứng ba chiều. Các moulding quanh co trên mặt tiền cũng phục vụ để làm bối rối bối cảnh và giảm tương phản với các tòa nhà xung quanh.

NGUYEN THUAN/DESIGNS.VN

Facebook

Pinterest

Twitter

Linkedin