Nghệ thuật cắt giấy Kirigami, thổi hồn vào vào những tờ giấy mỏng manh

Kirigami là gì? 

Kirigami là nghệ thuật cắt giấy truyền thống của Nhật Bản, với tên gọi được ghép từ hai chữ : “kiru” (có nghĩa là cắt) và “kami” (là giấy).

Tính đối xứng là đặc điểm nổi bật nhất trong kirigami truyền thống. Hình bông tuyết, ngũ giác, và bông hoa là những hình ảnh cổ điển quen thuộc đặc trưng cho kirigami mà trong đó, cắt giấy đơn thuần chỉ nhằm tôn lên cấu trúc tối giản, cân xứng nhưng cũng rất linh hoạt của thiết kế. 

Kirigami và Origami ?

Không ít người nhầm lẫn nghệ thuật cắt giấy kirigami với nghệ thuật gấp giấy origami nổi tiếng đã quá quen thuộc trên thế giới.  Nhiều tài liệu khi nói về sự ra đời của kirigami đã cho rằng kirigami chính là một biến thể của origami truyền thống, có thể gọi là origami architecture (kiến trúc origami). Dù vậy, trải qua quá trình phát triển, cho đến nay kirigam thực sự đã trở thành một cách nghệ thuật thủ công khác biệt với origami.

Đúng là cả kirigami và origami đều sử dụng những biến hóa của chất liệu giấy và kỹ thuật gấp để làm nên những bông hoa, con vật hay các thiết kế khác. Tuy vậy, origami truyền thống không cho phép bất kỳ sự cắt bỏ nào, các bước từ đầu đến cuối hoàn toàn chỉ đơn thuần là gấp một hay nhiều tờ giấy lại với nhau. Bên cạnh đó, sử dụng hồ hay băng keo cũng là tối kị với origami. Nhưng trong nghệ thuật kirigami, cả hai kỹ thuật trên đều được phép sử dụng.

Lược sử về kirigami

Nghệ thuật cắt giấy được cho là lần đầu tiên xuất hiện trong các đền chùa Nhật Bản như một cách thể hiện lòng thành kính trước các vị thần. Đến khoảng thế kỷ XVII, Kirigami được biết đến rộng rãi khắp châu Á như một hình thức nghệ thuật đích thực. Không chỉ riêng ở Nhật mà cả ở Trung Quốc, người ta tạo nên các thiết kế kirigami để biểu trưng cho những điều tốt đẹp và quan trọng như: Thịnh vượng, Hoàn hảo, Quý phái, Trang nhã hay thậm chí là mối liên kết giữa con người và vũ trụ. Bunraku, một loại hình múa rối Nhật Bản đôi lúc cũng sáng tạo những con rối bằng giấy từ kỹ thuật Kirigami, nhưng vẫn đảm bảo các bộ phận có thể cử động được.

Mãi đến nửa cuối thế kỷ XX, trong khoảng những năm 1960, 1970, kirigami mới vượt qua lãnh thổ châu Á để được biết đến trên thế giới. Bắt đầu từ Mỹ, sự ra đời của cuốn sách “The Creative Art of Papercutting” của Florence Temko vào năm 1962 lần đầu tiên giới thiệu môn nghệ thuật thủ công của châu Á này tới thế giới phương Tây.

Điểm đáng lưu ý là kirigami đã khơi lại nguồn cảm hứng của các nghệ nhân phương Tây với ngành thiết kế với giấy. Họ bắt đầu kết hợp các kỹ thuật của kirigami với một vài phương pháp truyền thống khác. Nổi bật nhất trong số những kết hợp này là sự sóng đôi của kirigami với scherenschnitte (một kỹ thuật cắt giấy thủ công của Đức) để làm nên những hình bóng bán diện (silhouettes) hoàn hảo.

Trong thuở sơ khai của kirigami khi sản xuất giấy còn thủ công và chất liệu chính cho kirigami còn là một sản phẩm đắt đỏ, nghệ thuật cắt giấy chỉ giới hạn trong tầng lớp trên khá giả của xã hội. Tuy nhiên, cho đến nay, kirigami đã trở thành một thú chơi độc đáo thú vị và dễ dàng tiếp cận với tất cả mọi người. Ngoài giấy là vật liệu chính, tất cả những gì mà những người đam mê kirigami cần chỉ là một chiếc kéo hoặc dao cắt giấy, một chiếc thước và một tấm bảng lót để cắt.

Thông thường, trước khi tiến hành cắt giấy để tạo hình, người sáng tạo có thể dùng bút chì để đánh dấu. Cách làm này giúp những người mới bắt đầu giảm thiểu những sai sót trong các thiết kế phức tạp và thách thức. Tuy vậy, trong lịch sử của kirigami chính thống, dao và kéo là những dụng cụ gia công duy nhất.

Ứng dụng của kirigami trong đời sống

Cái tên kirigami có thể không quen thuộc như origami nhưng kirigami thực sự đang hiện hữu rất nhiều trong đời sống hàng ngày của chúng ta. Sau đây là một số ứng dụng của kirigami.

Kirigami trong các tác phẩm nghệ thuật

Cũng như origami, nghệ thuật cắt giấy kirigami cũng được giới thiệu trong chương trình thủ công của học sinh tiểu học tại Nhật Bản. Vậy mà từ loại hình cắt giấy tưởng chừng rất đơn giản này, nhiều nghệ sĩ đã tìm thấy những ý tưởng sáng tạo độc đáo.

Nổi bật nhất là modular kirigami – nghệ thuật tạo hình khối đặc biệt lấy cảm hứng từ việc ghép lại rất nhiều những chi tiết đơn giản và giống nhau hệt để tạo nên một kết cấu mới.

Kirigami – nguồn cảm hứng mới cho thiết kế hiện đại

Không chỉ xuất hiện trong các tác phẩm trưng bày đơn thuần, kirigami còn biến hóa hơn nữa từ các chất liệu không phải giấy của các sản phẩm nội thất, thời trang và thậm chí là trang sức.

Trong thời trang không chỉ các họa tiết hoa, bông tuyết, silhouettes đặc trưng của kirigami được áp dụng mà những kết cấu đơn giản quen thuộc trong nghệ thuật cắt giấy cũng biến hóa đầy bất ngờ trên các chất liệu vải

Kirigami với những đột phá công nghệ

Không chỉ dừng lại ở ngành thiết kế thẩm mỹ đơn thuần, thậm chí kirigami còn vươn mình đến với những thiết kế công nghệ cao. Mới đây, nhóm nghiên cứu vật liệu tại trường đại học Michigan đã chế tạo thành công một loại vật liệu dẫn điện mới có khả năng co dãn và uốn cong một cách linh hoạt. Đây được coi là một bước đột phá đáng kinh ngạc trong ngành sản xuất vật liệu công nghệ, hứa hẹn sự ra đời của pin siêu mỏng hay những thiết bị thông minh có thể uốn cong trong tương lai. Điều thú vị là khám phá hoàn toàn được khơi nguồn từ nghệ thuật cắt giấy kirigami.

Thông thường sức căng của các loại vật liệu dẫn điện có thể chịu được là khoảng 2%. Tuy nhiên nếu như áp dụng mô hình thiết kế theo kiểu Kirigami này, nó có thể giúp làm tăng sức căng bề mặt của các vật liệu này lên đáng kể.

Một tấm composit được thiết kế với một dạng cấu trúc tương tự một tác phẩm nghệ thuật Kirigami, có thể chịu được lực căng lên đến 370%, so với mức 4% với cấu trúc ban đầu.

Kết luận

Nghệ thuật cắt giấy kirigami thực sự có thể coi là một tấm gương phản chiếu được mọi diện mạo phong phú của sức sáng tạo không giới hạn của con người. Càng đa chiều và biến hóa bao nhiêu, nghệ thuật cắt giấy này càng cuốn hút mạnh mẽ bấy nhiêu, sức cuốn hút ở vẻ đẹp đến từ sự giản đơn và bình dị, cứ như thể mọi sự vật tưởng chừng tầm thường hàng ngày đang được sắp đặt lại với nhau thành một lăng kính vạn hoa đa màu sắc với muôn hình vạn trạng. Và lăng kính vạn hoa kirigami ấy đã đang và sẽ mãi là một trong những nghệ thuật phi thường nhất của lịch sự nhân loại. 

Facebook

Pinterest

Twitter

Linkedin