Hoạ sĩ Nguyễn Văn Tỵ – Tổng thư ký đầu tiên của Hội Mỹ Thuật Việt Nam

Năm sinh: 24/02/1917 tại Hà Nội
Năm mất: 19/01/1992 tại Hà Nội
Phong cách nghệ thuật: Tranh lụa, sơn dầu, khắc gỗ và đặc biệt là tranh sơn mài
Các tác phẩm chính: Hai Cô Mường – khắc gỗ in trên Lụa, Nhà tranh gốc mít – sơn mài , Du kích, Bắc Sơn – sơn mài, Thiếu nữ và biển – sơn mài, Buồm Cửa Hàn, lưới Cửa Hội – sơn mài, Nam Bắc một nhà – sơn mài, Đêm Noel Hà Nội 1972 – sơn mài, Chợ Bờ – sơn mài, Phong cảnh – sơn mài.

Họa sĩ Nguyễn Văn Tỵ được sinh ra ở đất Hà thành. Ông tốt nghiệp Trường Mĩ thuật Đông Dương khoá XI (1936 – 1941) và là hội viên ngành hội hoạ Hội Mĩ thuật Việt Nam từ 1957. Nguyễn Văn Tỵ bắt đầu sáng tác từ sớm. Từ lúc học lớp dự bị trường Mỹ thuật Đông Dương, ông đã có những sáng tác sơn dầu và lụa như Cảnh chùa và Tháp, Chân dung em gái được bày ở các cửa hàng tranh. Ông đã nhiều lần tham dự các triển lãm và giành được nhiều giải thưởng. Từ trước năm 1945, ông chuyên về tranh lụa, sơn dầu và khắc gỗ. Sau này ông chuyên về tranh sơn mài, và những tác phẩm nổi tiếng nhất của ông đa số đều dùng chất liệu này. Hội đồng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật đã nhận xét: Tác phẩm chính của hoạ sĩ Nguyễn Văn Tỵ là những tranh sơn mài đẹp, với màu sắc trầm ấm và lộng lẫy của chất liệu sơn mài. Hoạ sĩ đã có nhiều năm nghiên cứu sơn mài với tình cảm quê hương sâu đậm.

Trong thời kì kháng chiến chống Pháp, mặc dù thiếu thốn nhưng ông vẫn liên tục có nhiều sáng tác mới trong đó có nhiều tác phẩm ký hoạ về nông dân, về bộ đội, về dân tộc Thái, các tác phẩm với chất liệu in đá, sơn mài, lụa… như Chiến luỹ ngã tư sở, Xe cứu thương, Cầu mới (tại Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc năm 1948 chào mừng Đại hội Văn nghệ Việt Nam), tác phẩm Bộ đội giã gạo, Vùng biển Cảnh Dương – lụa, Lão chài – sơn mài (Triển lãm Hội hoạ 1951 tại Chiêm Hoá – Tuyên Quang)…

Trong những năm tháng hoạt động mỹ thuật ở miền Bắc (1954 – 1975), ông đã có nhiều tác phẩm mới trưng bày tại nhiều triển lãm lớn: Nông dân kể khổ – sơn mài, Cấy ở Tây Bắc, Khu tự trị Việt Bắc – lụa, tranh cổ động Chị Vân tố cáo vụ Thảm sát Hướng Điền (Triển lãm mỹ thuật toàn quốc năm 1955), Hữu nghị – sơn mài, Xô viết Nghệ Tĩnh (đồng tác giả) – sơn mài (1957), Nhà tranh gốc mít – sơn mài, Du kích Bắc Sơn – sơn mài (Triển lãm mỹ thuật toàn quốc năm 1958), Buồm Cửa Hàn, lưới Cửa Hội, Mùa gặt ở Thanh Hoá, Nhà tranh gốc mít (Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc 1960).

Một số tác phẩm của ông đã được chọn tham dự triển lãm 12 nước Xã hội chủ nghĩa tại Liên Xô và Đông Âu (1960). Sau đó ông tiếp tục sáng tác nhiều tác phẩm khác như: Em bé đọc sách, Căm thù – sơn mài, Phong cảnh Chợ Chu (Cánh đồng Chợ Chu) – sơn dầu (1960), Bắc Nam thống nhất, Biển ở Vĩ tuyến 17 (1961)… Ông đã nhiều lần đi thực tế tại khắp nơi trên cả nước và Lào, tham gia chiến dịch Buôn Ma Thuột và chiến dịch Hồ Chí Minh (tháng 3/1975). Với những tư liệu ký hoạ thời kỳ kháng chiến chống Pháp và qua các chuyến đi thực tế, hoạ sĩ Nguyễn Văn Tỵ đã sáng tác nhiều tác phẩm sơn mài, lụa, tranh khắc: Mùa lúa chín – lụa, Du kích mũ nan – khắc gỗ (Huy chương Bạc triển lãm quốc tế đồ hoạ Leipzig 1965), Hai đội quân gặp nhau – sơn mài (1968), Du kích Cửa Tùng, Địa đạo Vịnh Mốc, Bên bờ Nhật Lệ (1969), Ra đảo (1971), Đêm Noel Hà Nội 1972 (1973)…

Sau khi thống nhất, cùng với nhiều hoạ sĩ trong cả nước, ông tập trung sáng tác nhiều tác phẩm dựa trên những ký hoạ, những ký ức của các chuyến đi thực tế từ thời kháng chiến chống Pháp đến kháng chiến chống Mỹ. Các tác phẩm hội hoạ, đồ hoạ của hoạ sĩ Nguyễn Văn Tỵ thể hiện bút pháp khoẻ khoắn, hình hoạ chuẩn xác, bố cục khái quái, phóng khoáng với những tìm tòi thể nghiệm tạo nên bản sắc riêng. Ngoài ra ông còn vẽ bộ tem Hữu Nghị Quan nhân kỷ niệm quốc khánh nước CHND Trung Hoa (1965).

Ngoài công việc sáng tác, ông còn là nhà lí luận, phê bình mỹ thuật với nhiều bài viết được đăng trên các báo. Ông đã viết khoảng 200 bài đã được công bố bằng giáo trình hay tham luận khoa học. Ông đã giảng dạy, đào tạo nhiều thế hệ hoạ sĩ trong thời kì kháng chiến chống Pháp và thời gian giảng dạy tại trường Cao đẳng Mỹ thuật Việt Nam (1956-1970). Ông còn soạn nhiều giáo trình phục vụ công tác giảng dạy, đặc biệt cuốn sách Bước đầu học vẽ được (Nhà xuất bản Văn hoá, 1963, tái bản 3 lần) là một giáo trình cẩm nang hội hoạ có giá trị.

Bên cạnh đó, ông cũng là một nhà giáo đào tạo nhiều thế hệ hoạ sĩ. Trong kháng chiến chống Pháp, ông đã mở các lớp vẽ thiếu nhi từ 9 – 10 tuổi, cho các em nông thôn và thành thị ở Quần Tín Thanh Hoá (1947 – 1950), phụ trách phân trường Cao đẳng Mỹ thuật và xưởng hoạ liên khu 4; dạy trường Cao đẳng Mỹ thuật ở Việt Bắc (1951), mở lớp dạy vẽ ở Đồng Hỷ Thái Nguyên tháng 8/1952. Từ năm 1956 đến năm 1970 ông là giảng viên của trường Cao đẳng Mỹ thuật Việt Nam, tham gia giảng dạy từ khoá đầu tiên mang tên Tô Ngọc Vân, đến các khoá Đại học mỹ thuật sau này. Ông còn đảm nhiệm các chức vụ Trưởng phòng giáo vụ, Trưởng khoa hội hoạ của trường.

Ông cũng là người viết nhiều giáo trình về Mỹ thuật để phục vụ cho công tác giảng dạy: Giáo trình Mỹ thuật cấp Đại học (1945 – 1946) cho trường Cao đẳng mỹ thuật khi mới được thành lập lại sau cách mạng tháng Tám; Giáo trình về Lịch sử Mỹ thuật thế giới đã giảng ở 4 khoá Văn nghệ kháng chiến ở Liên khu 4 từ năm 1947 đến năm 1950; Giáo trình nghệ thuật trang trí tư liệu giảng dạy trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam (1961). Đặc biệt cuốn sách Bước đầu học vẽ được Nhà xuất bản Văn hoá in năm 1963 và được tái bản 3 lần vào các năm 1968, 1975, 1984. Ông là một trong những hoạ sĩ tốt nghiệp trường Mỹ thuật Đông Dương có công lao đào tạo nhiều thế hệ hoạ sĩ góp phần cho sự phát triển nghệ thuật tạo hình Việt Nam hiện đại. Nhiều học sinh của ông sau này đã giành được nhiều giải thưởng cao tại các triển lãm mỹ thuật toàn quốc, triển lãm mỹ thuật lớn ở trong nước, và nước ngoài và được trao tặng giải thưởng Nhà nước. 

Hoạ sĩ Nguyễn Văn Tỵ là một nhà hoạt động xã hội, tham gia Hội văn hoá Cứu quốc từ năm 1945, tham gia hoạt động trong các tổ chức văn hoá ở thời kỳ kháng chiến chống Pháp: Uỷ viên Ban chấp hành Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Việt Nam (1957 – 1958). Tại Đại hội thành lập Hội Mỹ thuật Việt Nam từ ngày 26 đến ngày 29/3/1957 ông được bầu vào Ban chấp hành, được bầu làm Uỷ viên Ban thường vụ và giữ chức Tổng thư ký Hội Mỹ thuật Việt Nam từ năm 1957 đến năm 1958. Năm 1983 tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ hai Hội Mỹ thuật Việt Nam, ông tiếp tục được bầu vào Ban chấp hành TW Hội, Hội đồng nghệ thuật TW Hội, Uỷ viên Ban chuyên ngành Hội hoạ, Phó chủ tịch Hội đồng chuyên ngành Hội hoạ, Uỷ viên Ban chuyên ngành Lý luận phê bình khoá II (1983 – 1989); Uỷ viên Hội đồng nghệ thuật TW Hội khoá III (1989 – 1994). Trong suốt 35 năm công tác Hội ông đã có nhiều đóng góp cho sự phát triển của Hội cũng như sự phát triển của nền Mỹ thuật Việt Nam hiện đại. Ông mất ngày 19/1/1992 tại Hà Nội. 

Tặng thưởng:

• Huy chương Vàng triển lãm SEDEAI năm 1937

• Huy chương ngoại hạng triển lãm SEDEAI năm 1939

• Huy chương Bạc triển lãm quốc tế đồ hoạ Leipzig 1965

• Huy chương Đồng triển lãm Mỹ thuật toàn quốc năm 1995

• Huân chương kháng chiến hạng Nhì

• Huân chương kháng chiến chống Mỹ cứu nước hạng I

• Huân chương Độc lập hạng Ba (12/1988)

• Huy chương Vì sự nghiệp Mỹ thuật Việt Nam, Vì sự nghiệp Văn học nghệ thuật Việt Nam.

• Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt II về Văn học nghệ thuật (2001)

Một số tác phẩm của Họa sĩ Nguyễn Văn Tỵ
“Hội đình Chèm” 1942, 5 tấm, 98x245cm tại phiên đấu giá Indochine, mythes et réalités (Đông Dương, huyền thoại và hiện thực) của nhà đấu giá Drouot ngày 22/9/2020 tại Paris đạt mức 974,000 USD (~22,6 tỉ VND)
Nguyen-Van-Ty-tong-thu-ky-dau-tien-cua-hoi-my-thuat-Viet-Nam-7
“Xô viết Nghệ Tĩnh” 1957, sơn mài (đồng tác giả với 5 người khác)
“Thiếu nữ trong vườn” sơn mài
Nguyen-Van-Ty-tong-thu-ky-dau-tien-cua-hoi-my-thuat-Viet-Nam-5
Tranh minh họa cho câu thơ truyện Kiều “Quá chiều nên đã chán chường yến anh”
Nguyen-Van-Ty-tong-thu-ky-dau-tien-cua-hoi-my-thuat-Viet-Nam-4
Nhà tranh gốc mít” 1958, sơn mài
Nguyen-Van-Ty-tong-thu-ky-dau-tien-cua-hoi-my-thuat-Viet-Nam-3
“Bắc Nam một nhà” 1961, 86x56cm, sơn mài
Một số hình ảnh của Họa sĩ Nguyễn Văn Tỵ
Nguyen-Van-Ty-tong-thu-ky-dau-tien-cua-hoi-my-thuat-Viet-Nam-1
Chân dung họa sĩ Nguyễn Văn Tỵ

TỔNG HỢP/VIET MY/DESIGNS.VN

Có thể bạn quan tâm

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *