Họa sĩ người Áo Gustav Klimt là một trong những gương mặt xuất sắc nhất của trường phái Tượng trưng với gia tài nghệ thuật đồ sộ bao gồm những bức họa kinh viện, những bức tranh về xã hội đương thời, hay thậm chí là những món đồ trang trí. Tuy nhiên, Klimt được biết đến nhiều nhất qua những bức họa dát vàng được ông thực hiện vào thời kỳ “hoàng kim” của sự nghiệp.
Tuy chỉ kéo dài một thập kỷ, thời kỳ “hoàng kim” đã góp phần định hình phong cách của ông. Ngoài ra, nó cũng truyền cảm hứng cho vô vàn kiệt tác hội họa hiện đại về sau.
.jpg)
Thông tin sơ lược
Gustav Klimt bắt đầu sự nghiệp hội họa chuyên nghiệp vào năm 1880, khi ông cùng em trai, và một người bạn thành lập công ty “Company of Artists.” Khi đó, công ty tiếp nhận đơn đặt hàng vẽ tranh tường trên khắp thủ đô Viên của Áo. Những bức tranh có quy mô đồ sộ, mang hơi hướng kinh viện, khắc họa những chủ đề cổ điển đã dẫn dắt người họa sĩ gia nhập phong trào Ly Khai Viên và thời kỳ “Hoàng kim” về sau.
Klimt là một trong những thành viên sáng lập phong trào Ly Khai Viên vào năm 1897. Đi ngược lại những khuôn sáo cứng nhắc của nghệ thuật truyền thống, Ly Khai Viên được thành lập với mục đích hỗ trợ những nghệ sĩ trẻ tổ chức những buổi triển lãm độc lập. Hơn nữa, phong trào tiến bộ này đã truyền cảm hứng, cho phép người họa sĩ thử nghiệm, từ đó phát triển phong cách Tượng trưng dưới tác động của trào lưu Art Nouveau (Nghệ thuật Mới) và Nghệ thuật Thủ công.
Với luồng tư tưởng tân tiến, hướng tiếp cận chất liệu hội họa của ông cũng trở nên đa dạng hơn. Trong những năm đầu của giai đoạn này, người họa sĩ đã đưa vàng vào các tác phẩm hội họa, đánh dấu thời kỳ “Hoàng kim” trong sự nghiệp của ông.
Thời kỳ Hoàng kim
Giai đoạn đầu
‘Pallas Athene’ được coi là tác phẩm đầu tiên thuộc giai đoạn “Hoàng kim” của Gustav klimt. Tác phẩm được hoàn thiện vào năm 1898 khắc họa hình ảnh nữ thần Hy Lạp Athena trong bộ áo giáp với dáng đứng hiên ngang. Mặc dù ‘Pallas Athene’ còn mang hơi hướng cổ điển của giai đoạn về trước, sự xuất hiện của vàng ròng cùng những họa tiết được sử dụng là tiền đề cho những tác phẩm tiếp sau.
Một ví dụ tiêu biểu khác thuộc giai đoạn tân “Hoàng kim” của Gustav Klimt mang tên ‘Judith I.’ Tương tự các tác phẩm thuộc giai đoạn sau, ‘Judith I’ khắc họa chân dung nữ nô lệ của kẻ xâm lược Holofernes, một nhân vật trong kinh thánh. Bên cạnh đó, người phụ nữ xuất hiện với phong thái gợi tình – một chi tiết sẽ xuất hiện xuyên suốt các tác phẩm tiếp theo thuộc giai đoạn này.
Vào năm 1902, Klimt tiếp tục cho ra đời tác phẩm mạ vàng mang tên Beethoven Frieze. Đây là tác phẩm với quy mô lớn được trưng bày tại buổi triển lãm Ly Khai Viên lần thứ 14 tại thành phố Viên, Áo. Danh họa đã thể hiện sự tôn kính tới thiên tài soạn nhạc Ludwig van Beethoven bằng cách tái hiện lại bản giao hưởng số chín của của ông trên bản vẽ. Ngoài ra, xuất hiện trong tác phẩm là những chủ đề xuyên suốt loạt tác phẩm mạ vàng thuộc giai đoạn này bao gồm khung cảnh xa hoa, hình ảnh huyền bí, kì dị, cùng những món đồ trang sức lấp lánh.
.jpg)
Giai đoạn cao trào
Ba tác phẩm đỉnh cao thời kỳ “Hoàng kim” của Gustav Klimt bao gồm: Portrait of Adele Bloch-Bauer I, The Stoclet Frieze, và The Kiss.
Là một cây cọ xuất sắc của hội họa đương đại, Klimt thường được đặt hàng vẽ chân dung những người phụ nữ quyền quý trong thành phố. Và một tác phẩm xuất sắc nhất trong số đó mang tên ‘Portrait of Adele Bloch-Bauer I’ (1907). Tác phẩm khắc họa hình ảnh người vợ của một chủ ngân hàng giàu có tại Viên. Chính cách sử dụng chất liệu vàng một cách táo bạo đã đem lại cho bức tranh một cảm giác thiên tiên từng xuất hiện trong các tác phẩm khảm Byzantine, qua đó khắc họa vẻ đẹp mỹ lệ của người phụ nữ Viên tân thời.
Trong khoảng năm 1905-1911, Klimt tiến hành ‘Cây đời’, bộ ba tác phẩm khảm được đặt hàng cho Dinh thự Stocklet tại Bruxelles, Bỉ. Chủ thể của họa phẩm chính là Cây đời, được cách điệu hóa với những nhánh cây xoắn ốc, những họa tiết phức tạp, được hình tượng hóa mang hơi hướng cổ đại. Hai người phụ nữ hai bên tranh được coi là biểu tượng về hai giai đoạn của đời người, còn cái cây là một thực thể sống động, biến hình và thay đổi liên tục như cuộc sống. Nếu coi ‘Cây đời’ là một bức tranh phong cảnh thì đây là bức tranh phong cảnh duy nhất còn sống sót của Klimt mà có sử dụng chất liệu vàng.
Có thể nói ‘The Kiss’ (Nụ hôn) chính là tác phẩm xuất sắc nhất sự nghiệp Gustav Klimt. Tác phẩm khắc họa chân dung cặp tình nhân đang ôm hôn đầy âu yếm giữa khung cảnh lung linh huyền ảo của một rừng hoa. Bức họa truyền tải một cách toàn diện các đặc điểm mấu chốt của giai đoạn “Hoàng kim” bao gồm những họa tiết đối lập cùng sự xa hoa, vẻ đẹp lấp lánh của vàng.
Hậu “Hoàng kim”
Đến năm 1911, Klimt đã không còn sử dụng chất liệu vàng trong tác phẩm. Thay vào đó là những sắc màu biến ảo phức tạo, gợi nhớ tới những tấm thảm trang trí thủ công hoặc nghệ thuật khảm, dát.
Klimt tiếp tục sáng tác nghệ thuật cho tới khi ông qua đời vào năm 1918. Mặc dù các tác phẩm thuộc giai đoạn sau của ông vẫn được đánh giá cao (Năm 1911, tác phẩm Death and Life đạt giải nhất buổi triển lãm nghệ thuật quốc tế diễn ra tại Rome), nhưng có lẽ các loạt phẩm dát vàng vẫn là những kiệt tác xuất sắc nhất trong sự nghiệp hội họa của ông.
MAI ANH/DESIGNS.VN
