Hình ảnh đầu lâu, con nhện mỉm cười, và đặc biệt là tác phẩm vô cùng nổi tiếng mang tên ‘Scream’ (Tiếng thét) chắc hẳn sẽ làm hoảng sợ rất nhiều người trong dịp lễ Haloween này.
Sau đây, hãy cùng Designs.vn thưởng thức 7 trong số những tác phẩm kinh dị nhất lịch sử hội họa.
Bức tranh tĩnh vật kỳ dị
Họa sĩ Paul Cézanne, bậc thầy hội họa hiện đại đã thực hiện tác phẩm ‘Pyramid of Skulls’ (Tháp đầu lâu) vào giai đoạn chuyển giao thế kỷ. Với chủ thể kỳ dị này, tác phẩm đã đánh dấu bước chuyển mình của người họa sĩ từ dòng tranh tĩnh vật truyền thống với chủ đề thường trực là hoa quả và bình hoa sang một dòng tranh mới mang tính đột phá.
Mặc dù loại hình tượng kỳ dị như đầu lâu hoặc xương người không thường xuất hiện ở giai đoạn Hậu Ấn tượng, các họa sĩ từ thời cổ đại đã kết hợp hình ảnh đầu lâu và những biểu tượng chết chóc khác vào các tác phẩm nghệ thuật. Nổi bật là ‘memento mori,’ một trào lưu hội họa với tên gọi xuất phát từ tiếng Latin với ý nghĩa “hãy nhớ ai rồi cũng phải chết,” nhấn mạnh sự phù du của cuộc sống trần thế.
Cézanne dần có hứng thú với chủ đề chết chóc sau khi tiếp cận và tìm hiểu những trào lưu hội họa lâu đời. Trong khoảng năm 1898-1905, Cézanne đã sáng tạo một vài tác phẩm với chủ đề đầu lâu. Mặc dù những tác phẩm này không chỉ đơn thuần xoay quanh hình tượng đầu lâu, trong bức họa ‘Pyramid of Skulls,’ tác giả đã đặt hình ảnh tháp đầu lâu ngay mặt trước tác phẩm, tạo hiệu ứng thị giác mạnh mẽ, qua đó phản ánh về cái chết. Nhận xét về loạt tác phẩm này, nhà sử học nghệ thuật Françoise Cachin chia sẻ: “Chúng công kích thị giác người thưởng thức, phản ánh sự xung đột trong trạng thái tinh thần của chính tác giả thông qua hoạt cảnh tĩnh vật.”
Quái vật hoang tưởng
Trong khoảng năm 1819-1823, họa sĩ người Tây Ban Nha Francisco Goya đã thực hiện bộ sưu tập Black Paintings (Những bức tranh u ám) gồm 14 tác phẩm gây ám ảnh. Một trong những tác phẩm nổi bật nhất của bộ tranh mang tên ‘Saturn Devouring His Son,’ khắc họa hình ảnh thần Saturn ăn thịt con trai.
Theo thần thoại La Mã, thần Saturn (thần Cronus trong Hy Lạp) là người đứng đầu tộc người Khổng lồ. Saturn đã lật đổ cha mình là thần Caelus để có thể lên ngôi vua. Lo sợ điều tương tự sẽ xảy đến với mình, Saturn đã ăn thịt từng đứa con sau khi chúng sinh ra. Goya đã lựa chọn khắc họa câu chuyện rùng rợn này trong tác phẩm ‘Black Painting.’
Trên thực tế, Goya thực hiện bộ tranh này chỉ để treo trong nhà, và không đâu khác, tác phẩm Saturn Devouring His Son được người họa sĩ trưng bày tại phòng ăn.
Sự trả thù trong Kinh thánh
Các tác phẩm Baroque của họa sĩ Artemisia Gentileschi thường mang những gam màu u ám, phản ánh kỹ thuật sử dụng ánh sáng và hình ảnh phản chiếu điêu luyện của bà, và hơn hết là chủ đề xuyên suốt về những người phụ nữ khốn khổ đang tìm kiếm sự trả thù. Tiêu biểu là tác phẩm ‘Judith Slaying Holofernes,’ một kiệt tác được truyền cảm hứng từ Cựu ước Kinh thánh xoay quanh hình ảnh người góa phụ chặt đầu người đàn ông.
Tuy lấy bối cảnh của câu chuyện trong Kinh thánh, cách thức người họa sĩ khai thác khía cạnh rùng rợn của câu chuyện trong phải điểm nổi bật của tác phẩm, đặc biệt đối với họa sĩ phái Baroque. Điều tạo nên sự khác biệt của tác phẩm với những tác phẩm phúng dụ đương thời nằm ở việc Gentileschi phác họa hình ảnh Holofernes mang rất nhiều điểm tương đồng với Agostino Tassi, một họa sĩ người Ý, người đã cưỡng hiếp Gentileschi khi bà mới 17 tuổi.
Những ký ức huyền bí
Nữ danh họa người Mexico Frida Kahlo được công chúng biết đến với bộ sưu tập 55 tác phẩm chân dung tự họa. Mặc dù phần lớn tác phẩm thành công nhất của Kahlo đều khắc họa hình ảnh trưởng thành của bà, có duy nhất một tác phẩm phác họa chân dung Kahlo khi còn bé, mang tên ‘Girl with Death Mask (She Plays Alone).’
Bức tranh khắc họa hình ảnh bé gái đứng cô độc giữa một không gian rộng lớn. Trên tay cô bé là một bông qua cúc, cùng chiếc mặt nạ đầu lâu được đeo lên mặt. Hai hình này đã từng xuất hiện trong tác phẩm ‘Día de los Muertos’ (Ngày chết), kích thích những chiêm nghiệm của người xem về cái chết. Ngoài ra, hình ảnh chiếc đầu con quái vật nằm dưới chân đứa bé đã tăng thêm độ rùng rợn cho bức tranh.
Tác phẩm ‘Girl with Death Mask (She Plays Alone)’ được thực hiện vào năm 1938, một năm trước cuộc ly hôn đầy tai tiếng của Kahlo cùng người chồng Diego Rivera. Tương tự những tác phẩm khác của bà thời kỳ này, bức tranh phản ánh sự cô độc của bà. “Tôi vẽ chân dung tự họa chỉ bởi vì tôi quá cô đơn,” nữ danh họa tự thuật, “bởi vì tôi chỉ duy nhất hiểu rõ bản thân.”
Sinh vật kinh dị
Vào năm 1887, họa sĩ Tượng trung Odilon Redon thực hiện bức họa ‘The Smiling Spider’ (Con nhện mỉm cười), tác phẩm in thạch bản với hình ảnh con nhện mười chân. Tuy vậy, điểm rùng rợn nhất của tác phẩm không nằm ở số chi của nó mà là ở nụ cười kỳ dị được tác giả điểm xuyết với những chiếc răng nanh nhỏ.
‘The Smiling Spider’ là một trong loạt tác phẩm ‘noirs’ được Redon tiến hành trong khoảng 20 năm từ 1870. Được vẽ bằng chì than trên tờ in thạch bản, loạt tác phẩm này đã thể hiện sự hứng thú của tác giả với phong cách u ám, được đặc tả với loạt chủ đề cùng gam màu đen chủ đạo.
“Màu đen là một gam màu tối quan trọng,” Rendon chia sẻ. “Nó truyền tải bản chất của sinh vật bao gồm năng lượng, suy nghĩ, một phần tâm hồn, phản ánh sự nhạy cảm của họ. Chúng ta cần coi trọng gam màu đen. Không gì có thể dung túng nó. Nó không xu nịnh mắt người xem cũng không đánh thức những dục cảm. Hơn tất cả những sắc màu khác, nó phản ánh trung thực suy nghĩ của tác giả.”
Tiếng thét của tự nhiên
Họa sĩ phái Biểu tượng Edvard Munch nổi tiếng với những bức tranh u ám và buồn thảm. Trong khoảng 1893-1910, ông thực hiện một trong những tác phẩm thành công nhất của mình mang tên: Tiếng thét, bộ tranh gồm 4 tác phẩm.
Trong suốt 17 năm, Munch tái bản tác phẩm với nhiều chất liệu, từ màu sáp, màu keo, tới sơn dầu. Mặc dù được vẽ bằng những loại màu, trên những chất liệu khác nhau, điểm chung của các phiên bản nằm ở chủ thể của tác giả: một nhân vật kỳ bí đứng trên cây cầu, ôm mặt và hét.
Mặc dù khung cảnh hiện lên huyền bí như trong mơ, nó thực chất phác họa về một địa điểm thực tế, về một hiện tượng đáng sợ. “Vào một buổi tối tôi đang đi trên một cây cầu với bên kia là thành phố và bên dưới là vịnh hẹp Fio,” Munch giải thích trong nhật ký. “Tôi cảm thấy vô cùng mệt mỏi và uể oải. Tôi dừng lại, nhìn về vịnh Fio, mặt trời đang lặn dẫn, và những đám mây bất chợt đỏ như máu. Tôi như nghe thấy một tiếng thét từ tự nhiên. Bởi vậy tôi vẽ bức tranh này với hình ảnh đám mây đang nhỏ máu để thuật lại hiện tượng đó. Sắc đỏ như đang thét gào. Đây chính là nguồn gốc tác phẩm ‘Tiếng thét’.”
Ác mộng
Henry Fuseli là cánh chim đầu đàn của trường phái nghệ thuật Lãng mạn, trào lưu nghệ thuật của thế kỷ 19 tập trung vào những hình tượng kỳ ảo. Trong tác phẩm nổi tiếng nhất của ông mang tên ‘Cơn ác mộng,’ Fuseli đã khai thác mảng rùng rợn trong tiềm thức.
‘Cơn ác mộng’ khắc họa hình ảnh người phụ nữ gặp ác mộng– một con quỷ đực đang rình mồi, nó ngồi trên cơ thể say giấc của người phụ nữ. Phía sau tấm rèm nhung là bóng ma của một con ngựa, trong một bối cảnh tối đen.
Hầu hết các nhà sử học đều tin rằng ‘Cơn ác mộng’ ra đời dựa trên tích truyện dân gian của Đức. Trong câu chuyện đó, những người đàn ông khi ngủ một mình sẽ bị làm phiền bởi bóng ma của ngựa, còn phụ nữ sẽ bị ám bởi ma quỷ hoặc yêu quái. Bằng cách kết hợp cả hai hình tượng kinh dị vào trong tác phẩm, Fuseli đã ngầm ám chỉ những cơn ác mộng thực sự đang hoành hành trong xã hội đương thời.
Khung cảnh kỳ quái
Mặc dù sống vào khoảng 500 năm về trước, Hieronymus Bosch khẳng định bản thân là một bậc thầy hội họa chủ đề ma quỷ. Người họa sĩ Hà Lan giai đoạn Tân Phục hưng vô cùng nổi tiếng với những tác phẩm kinh dị phác họa khung cảnh rùng rợn, tiêu biểu là tác phẩm ‘Garden of Earthly Delights.’ (Khu vườn khoái lạc trần tục).
Mặc dù nguồn gốc của tác phẩm vẫn còn nhiều bí ẩn, nó vẫn là tác phẩm thành công nhất trong sự nghiệp hội họa của Hieronymus Bosch. Tác phẩm khắc họa cuộc chiến hỗn loạn của những sinh vật lai cùng cỗ máy giả tưởng, những hình ảnh được đặc tả chi tiết làm tăng thêm độ kỳ dị và rùng rợn cho bức tranh.
.jpg)
Tác phẩm khai thác một cách rùng rợn câu chuyện tạo hóa trong Kinh thánh, qua đó, tác giả khẳng định, góp phần làm nên thành công của một tác phẩm kinh dị không nằm ở chủ đề mà nằm ở cách thức khai thác những yếu tố kỳ dị, phi thực tế của người nghệ sĩ.
MAI ANH/DESIGNS.VN
